Mai te pukapuka “Ko Tautoro Te Pito o Tōku Ao- A Ngāpuhi Narrative” Hone Sadler, Auckland University Press.  E pukapuka

Ko tēnei mea ko te hakapapa e taea te tātari i ngā mea katoa o te āo, o te rangi, o te whenua. He kaupapa Māori kāhore anō kia tino hakapono ai a Tauiwi mā, e mana tonu ana, nā te mea ko te whirinaki tonu te ao Pakeha ki ngā rongo pūtake mai i ngā tuhiruhi hei whakamana ingā taunakitanga hoki e tautohetohe ana. 

Ko te hakapapa e aru ake nei he mea tukuna e te tupuna e Hone Mohi Tāwhai hei tauira pai i te hakamahi te taonga tātari Māori “te hakapapa” ka hakamahi hei tātari i ngā hautupua. I tēnei wā , ka hakamahia e Hone Mohi Tāwhai te taonga nei hei tātari i ōna tirohanga me ōna hakaaro mō Te Tiriti o Waitangi.

Ko Aotearoa ka moe i te mana o Ingarangi, ka puta ki waho ko Kawana Hopihana. Ka moe i ngā rangatira Māori o Aotearoa me Te Waipounamu kia puta ki waho ko Te Tiriti o Waitangi, ka moe i te Paremata ka moe ki waho ko ngā Ture o Niu Tireni.

Ka moe te Kaiwhakawā  tumuaki i a Kairuri, kia puta ki waho ko Karauna Karati. Ko ēnei āhuatanga i patu kino i a mātou.

Ka moe te Kōti Whenua ki a Roia, kia puta ki waho ko Rīhi tō mua, ka rere ki muri ko Wira, ka rere ki muri ko Mōketi, me nga nama katoa.

Ka moe Te Tinihanga i a Te Waipiro, kia puta ki waho tō mua ko Te Haina, ka rere ki muri ko Te Hoko, ka rere ki muri ko Te Haurangi.

Ka moe Te Whenua kore i a Te Ngākau Pōuri, kia puta ki waho ko Mate Noa Iho.

Ko ngā hakapapa e aru ake nei nā te kaituhi (Hone Sadler) e hakaatu ana i ōna ake hakaaro me ōna tirohanga e pā ana ki ngā tātaringa pāpori i muri mai i te tāmokotanga o Te Tiriti o Waitangi me ngā mahi kino i pā mai ki a Ngāpuhi, ki te Māori puta i te motu.  Ka hoki anō ki te hakapapa.

Ka moe a Māori ki te Kōti Whenua, kia puta ki waho tōmua ko Ngākau Pōuri, ka rere ki muri ko Whenua Kore, ka rere ki muri ko Ngoikore.

Ko Ngākau Pōuri ka moe i a Noho Tāone, kia puta ki waho ko Kore Mahi.

Ka moe a Kore Mahi i a Nama, kia puta ki waho tō mua ko Kore Whare, ka rere ki muri ko Matekai, ka rere ki muri ko Haumate.

A Kore Whare, ka moe i a Whānau, ka puta ki waho ko Whānau Tukino.

A Matekai ka moe i a Tahae, kia puta ki waho ko Whare Herehere.

A Whenua Kore ka moe i a Hauare kia puta ki waho tō mua ko Māngere, ka rere ki muri ko Maurutanga, ka rere ki muri ko Ngaro Noa.

Ka moe a Ngoikore ka moe i a Ngaro Noa, kia puta ki waho ko Te Matekino.

Ka moe a Kore Mahi i a Waipiro kia puta ki waho To mua ko Haurangi, ka rere ki muri ko Patu Wahine, ka rere ki muri ko Patu Tamariki.

Ka moe a Kore Mahi i a Tarukino, kia puta ki waho tō mua ko Wairangi, ka rere ki muri ko Raruraru, ka rere ki muri ko Te Whare Kōti.

Koia kē ngā kino kua utaina ki runga i a Ngāpuhi.  Ko rite te wā kia anga ki mua a Ngāpuhi i te āhua kaha ka neke atu i te hakamauāhara ki te āhua o te kakama. Ko te hakahoki i ngā mea nō mātou ake, he mea tika kia mahia, kia tutuki.  Ko te horo hakatatū i a tātou kerēme me ō tātou nawe kia kaua e riro mā te Kōti e hakawā ko te huarahi anga mua, kia horo hanga ai te papa ōhanga mō a tātou tamariki mokopuna hei taonga tuku iho mā rātou i tēnei wā tonu.